“Ik kan niet wachten tot ik dood ben. Ik kijk ernaar uit.” Dat was een statement van me -jaren geleden in een discussie- die iedereen verontwaardigde. Was ik levensmoe? Zag ik het niet meerzitten? Had ik morbide neigingen? Uiteraard niet! Ik bedoelde enkel dat er na mijn fysieke leven hier op aarde de volgende stap kwam en dat ik kinderlijk enthousiast uitzag naar dat volgende avontuur in bewustzijn.
Zo werd dat echter door de andere mensen in het gesprek niet ervaren. Uitkijken naar de dood is not done of liever not said.

Waarom is in onze westerse wereld de dood zo dikwijls taboe?

Onder de levenden wordt er liever niet over gepraat, laat staan nagedacht. Toch is het een onontkoombaar feit: iedereen die ooit geboren wordt, zal sterven.

Het leven is als een ademtocht: bij je geboorte adem je de eerste maal diep in; bij je dood blaas je letterlijk je laatste adem uit. De wijsheid, inzichten en conclusies die iemand op het laatste moment heeft, zijn van levensbelang voor de nabestaanden. Het kan hen beletten dezelfde spijt te hebben wanneer hun tijd gekomen is. Daarover gaat deze artikelenreeks, levenslessen van de overledenen.

Het is opmerkelijk dat vele dienstverleners uit de palliatieve zorg en zij die met terminaal zieken – of met mensen wiens levenseinde nadert – werken, dikwijls dezelfde spijt tegenkomen. Keer op keer worden dezelfde thema’s op een levenseinde betreurd; zaken die men anders had willen aanpakken.

De eerste en meest voortkomende is:

“Ik wou dat ik de moed had gehad mijn eigen leven te leiden en niet het leven dat anderen van mij verwachtten.”

Als we naar kinderen van een jaar of twee kijken, zien we mensen die plezier hebben in het leven. Ze onderzoeken de wereld en zijn niet bang te spelen. Als kind zijn we niet bang voor de toekomst en niet beschaamd over het verleden. Onze normale menselijke neiging is van het leven te genieten, te spelen, te onderzoeken en lief te hebben. Wat is er dan gebeurd met de volwassen mens?

We worden van jongs af aan getemd door een systeem van beloning en bestraffing. We leren wat hoort, wat normaal is, wat de norm is. Maar door wie wordt die bepaald?
Onze opvoedingstraditie/-programmatie is een indoctrinatie die generaties lang van mens op mens wordt doorgegeven, dikwijls met de beste bedoelingen.

Hoe vaak krijg je als kind niet te horen : “Je bent lief als …”, “Ik hou van je als ….”. We gaan erdoor geloven dat je liefde kan kopen door je goed te gedragen, door met een goed schoolrapport thuis te komen, door dat te doen waarvoor volwassenen  – en vooral vader en moeder – je prijzen. Je leert te conformeren aan de middelmaat, aan de norm, aan datgene wat men van jou verwacht.

De kiem van een leven lang behagen en het leven te leven dat een ander van jou verwacht, is gelegd.

Om het met de woorden van Steve Jobs te zeggen:

“Your time is limited, so don’t waste it living someone else’s life. Don’t be trapped by dogma – which is living with the results of other people’s thinking. Don’t let the noise of others’ opinions drown out your own inner voice. And most important, have the courage to follow your heart and intuition.”

Wat je (onbewust) hebt aangeleerd, kan je ook afleren. Het is nooit te laat om jouw programmatie ongedaan te maken.

Start met het terug claimen van jouw leven op onze Excursion Workshop.